Geïntegreerde beheersing van de bladtrips Thrips tabaci in openluchtgroenten

Algemeen kader

Hoe is de insectenschade op prei, ui, spruit- en sluitkool, ten gevolge van tabakstrips, te beheersen met een wetenschapsgebaseerde IPM benadering? Na vier jaar studie en veldexperimenten zijn er voor deze onderzoeksvraag beloftevolle antwoorden gevonden, in onder meer het slim kiezen van het ras (bij prei en witte kool), in maatwerk bij de bestrijding (want er zijn verschillende tripssoorten die anders reageren op insecticiden), en in meer nauwkeurige waarschuwingssystemen. Het IPMTRIPS Vlaio-project heeft in elk geval veel en diverse nieuwe inzichten opgeleverd.
De tabakstrips (Thrips tabaci) is de belangrijkste plaag in openluchtgroenten zoals prei, ui, spruit- en sluitkool. De minuscule insecten voeden zich door gaatjes in de plantencel te prikken en het sap uit de cel op te zuigen. Dat veroorzaakt zilvergrijze vlekken, en dus schade en groeivertraging. Conventioneel bestrijden is moeilijk omdat het plaaginsect een korte levenscyclus heeft, en omdat het bovendien snel resistent wordt tegen insecticiden. De vollegrondsgroententelers vroegen om een geïntegreerde beheersingsstrategie, waarbij zorgzaam en beredeneerd wordt omgegaan met de nog toegelaten chemische middelen en waarbij vooral wordt ingezet op preventie, plaagopvolging en aangepaste teelttechnieken die natuurlijke vijanden stimuleren.

Onderzoeksaanpak

De onderzoekers hebben eerst de genetische structuur van de in Vlaanderen aanwezige soorten tabakstrips gekarakteriseerd. Ze brachten voor elke populatie ook de (verschillen in) resistenties tegen de meest courante insecticiden in kaart. Het T. tabaci daggradenmodel voor prei, ui, spruit- en sluitkool werd geoptimaliseerd. Vervolgens gebeurden er experimenten om de tabakstrips te beheersen en de populatie van natuurlijke vijanden te stimuleren via teelttechnische maatregelen. Het actief inzetten van natuurlijke vijanden en hun compatibiliteit met chemische middelen werd geëvalueerd. Tot slot werkten de onderzoekers aan enkele stappen richting een maatschappelijk draagvlak (het aanvaardbaar maken) t.a.v. beperkte tripsschade aan prei. Die is visueel aanwezig, maar helemaal niet ongezond voor de mens.  

Relevantie/Valorisatie

Concreet is vastgesteld via genotyping-by-sequencing (GBS) hoe het zit met de genetische verwantschap tussen T. tabaci-populaties. De genetische variatie blijkt niet te koppelen aan geografische oorsprong. Wel tonen populaties duidelijke verschillen in hun reactie op insecticiden, wat het belang van maatwerk in plaagbestrijding onderstreept. Het bestaande waarschuwingssysteem voor de verschillende doelgewassen door de tripsactiviteit kan voortaan nauwkeuriger voorspellen, met behulp van de verbeterde daggradenmodellen, en met infofiches voor de correcte, onderscheidende identificatie van T. tabaci. De teelttechnische veldexperimenten resulteerden in bruikbare inzichten: Phacelia als bankerplant en pollenapplicatie kunnen de natuurlijke vijanden duidelijk stimuleren, maar de tripsschade significant reduceren lukte daarmee vooralsnog niet. Mulching met stro of compost levert beperkte voordelen in prei en toont geen effect in witte kool. Geïntegreerde bestrijdingsschema’s met (gecombineerde) chemische en biologische middelen hebben potentieel, hoewel deze aanpak duur blijft en moeilijk uitvoerbaar. Afdekmaterialen verminderden wel de tripschade op preizaailingen, maar ook hier botst een grootschalige toepassing op praktische bezwaren. Irrigatie tijdens droge zomers blijkt in sommige gevallen, afhankelijk van rassen en teeltperioden, gunstig te werken. Rassenkeuze blijkt het meest effectief: er zijn duidelijke verschillen in vatbaarheid voor tripsschade, zowel in prei als in witte kool. 
De onderzoekers hebben met een enquête onder 500 Vlaamse consumenten en met diepteinterviews bij LAVA, REO Veiling en BelOrta de eerste stap gezet in het creëren van een maatschappelijke aanvaarding van beperkte tripsschade aan prei. Er bestaan nu waardevolle inzichten in onze eventuele tolerantie t.a.v. visuele tekenen van insectenschade. 
Tot slot zijn de projectresultaten uitgebreid gedeeld met de betrokken stakeholders en  voorlichters, hetgeen implementatie zal bevorderen. 

Financiering
VLAIO