Algemeen kaderHet project Alterboom - een onderzoeksproject voor de sierteeltsector - heeft onderzocht in welke mate het gebruik van de alternatieve in vitro veredelingstechnieken polyploïdisatie en introductie van rol-genen nieuwe variatie kan opleveren in het fenotype van sierboomkwekerijgewassen. Specifiek is er gefocust op Escallonia en Sarcococca, met als voornaamste veredelingsdoelstelling het induceren van een compactere groei. De particuliere tuinen worden immers steeds kleiner, wat maakt dat er in de sierboomteelt algemeen een sterke interesse is in specifieke (compacte) groeivormen die ook geschikt kunnen zijn als terrasplant. Tot nu toe zijn nieuwe cultivars bij de sierboomteeltgewassen vaak het resultaat van toevalstreffers, gevonden in zaailingpopulaties of van spontaan ontstane mutaties. Gerichte of alternatieve veredelingstechnieken zijn op heden weinig geëxploiteerd bij houtachtige siergewassen.
OnderzoeksaanpakDe onderzoekers zijn er tijdens dit project in geslaagd om een in vitro regeneratie op punt te stellen voor Escallonia en Sarcococca. Van deze planten is een grote in vitro stock opgebouwd, die is gebruikt voor het optimaliseren en toepassen van specifieke protocols voor chromosoomverdubbeling en rhizogenes transformatie. Voor de chromosoomverdubbeling zijn celdelingremmers gebruikt. Rol-genen kunnen ingebracht worden via een co-cultivatie met Rhizobium rhizogenes. De efficiëntie van de verschillende technieken is geëvalueerd. De onderzoekers hebben het verkregen plantenmateriaal genotypisch en fenotypisch gekarakteriseerd met behulp van moleculaire technieken. Het plantenmateriaal is tegelijk beoordeeld op de morfologische kenmerken die belangrijk zijn voor commerciële toepassingen.
Relevantie/ValorisatieEr is een grote vraag naar nieuwe en kwaliteitsvolle cultivars in de exportgerichte sierteelt. Om die productinnovatie te faciliteren is er vanuit het toegepast wetenschappelijk onderzoek een methode op punt gesteld om de rol-genen van rhizogenes bacteriën te induceren in hairy roots. Het regenereren van deze hairy roots tot nieuwe planten blijft toch een bottleneck, en dat vereist verder onderzoek. Binnen dit project is eveneens een protocol opgesteld voor efficiënte chromosoomverdubbeling bij Escallonia. De fenotypische effecten hiervan blijken zeer variabel en genotype-afhankelijk. Het beoogde kenmerk compactheid is succesvol geïnduceerd in bepaalde genotypes. Ook andere kenmerken, zoals bijvoorbeeld koudetolerantie, kunnen een commerciële toepassing vinden. Binnen een vervolgtraject worden de verkregen chromosoomverdubbelde planten geëvalueerd onder veldomstandigheden. De valorisatie gebeurt in samenwerking met Best-Select: eventuele nieuwe ILVO cultivars worden volgens het samenwerkingscontract door deze cvba op de markt gebracht.
Financiering
BEST-select cvba