Onderzoeken van antibioticaresiduen en resistentietransfer in aquatische milieus

Algemeen kader

Het internationale PARRTAE-project onderzocht de aanwezigheid en verspreiding van antibioticaresistente bacteriën, resistentiegenen en residuen in aquatische milieus, waaronder rivieren, zeehavens en aquacultuursystemen. Het ILVO-gedeelte van het project richtte zich op Vlaamse rivieren in veeteeltgebieden en de havens van Nieuwpoort en Oostende. De resultaten benadrukken de noodzaak van uitgebreide monitoring en opname van antibioticaresiduen en sediment als staaltype in beleidsinstrumenten zoals de Europese Water Framework Directive. De bevindingen zijn gepresenteerd aan regionale, federale en Europese autoriteiten en zullen bijdragen aan wetenschappelijke publicaties en een PhD-verdediging.

Onderzoeksaanpak

In Vlaanderen onderzocht ILVO vervuilingshotspots door oppervlakte- en grondwatermonsters te verzamelen voor en na bemesting. Hierbij werd vooral gefocust op E. coli als fecale indicator en ESBL-producerende stammen. In zeehavens werden zowel water- als sedimentmonsters geanalyseerd op antibioticaresiduen en resistente bacteriën, zoals Shewanella, Vibrio, en ESBL-producerende E. coli. Dit gebeurde in samenwerking met internationale partners uit Noorwegen, Zweden en Spanje, wat uitwisseling van methodologie en data mogelijk maakte. De centrale hypothese onderzocht hoe lokale microbiota, residuen en gastheersoorten resistentieoverdracht via plasmiden beïnvloeden.

In zoet water werden antibioticaresiduen (ABR’s) gedetecteerd in 78% van de oppervlaktewatermonsters, waarvan lincomycine en sulfonamiden het vaakst voorkwamen. Vermoedelijke ESBL-producerende E. coli werd gedetecteerd in 26% van de stalen. De resistentie tegen sulfamethoxazole nam toe van 20% naar 48% na bemesting De aanhoudende aanwezigheid van sulfonamiden en de stijgende sulfamethoxazolresistentie wijzen op de impact van veterinaire antibiotica op aquatische systemen.

In de mariene omgeving bevatten sedimenten hogere concentraties ABR’s, tot 25 µg/kg, voornamelijk bestaande uit chinolonen en macroliden, terwijl sulfonamiden domineerden in watermonsters. Hogere resistentiepercentages werden aangetroffen in sedimenten. Shewanella vertoonde resistentie tegen colistine, een last resort antibioticum.

Relevantie/Valorisatie

Het project toont aan dat antibioticaresistentie en residuen een substantiële bedreiging vormen in aquatische milieus en benadrukt de noodzaak van monitoringprogramma's op verschillende niveaus. De opname van antibioticaresiduen in de Europese Watch List kan beleidsmakers helpen bij het ontwikkelen van effectieve strategieën om resistentieoverdracht te beperken. De resultaten leveren niet alleen belangrijke wetenschappelijke inzichten op, maar hebben ook directe implicaties voor milieubeleid, volksgezondheid en duurzaamheid in de Europese Unie.

Financiering
Belspo - Belgian Science Polycy