Risico-analyse van wittevliegen en door hen overgedragen virussen voor Belgische kasteelten

Algemeen kader

Het project VIRTAB heeft meer duidelijkheid gebracht in de aanwezigheid van een insectenplaag - de tabakswittevlieg of Bemisia tabaci - in België. Het insect kan in serreteelten met tomaat of komkommer zware schade toebrengen, en ze kan ook meer dan 100 schadelijke plantenvirussen overdragen. De bemonstering van B. tabaci op Belgische gewassen bleek uitdagend. Uiteindelijk werden slechts negen populaties gevonden in België, en via internationale uitwisseling werden ook stalen uit andere EU-landen mee geanalyseerd. Voor B. tabaci moet men een onderscheid maken tussen EU en niet-EU populaties. Die laatste worden soms aangetroffen in ingevoerde producten en sierplanten uit niet-EU landen, en zij worden beschouwd als quarantaineplaag. VIRTAB toont aan dat de EU-populaties voornamelijk tot het 'MED'-biotype behoren, terwijl niet-EU-stalen meer variatie vertonen.  Diverse virussen werden aangetroffen, waaronder begomovirussen en polerovirussen, met in één geval een duidelijke link tussen het virus en het B. tabaci biotype.

Onderzoeksaanpak

De onderzoekers hebben van alle verzamelde B.tabaci stalen RNA en DNA geëxtraheerd, waarna genetische analyses en virusdetectie konden gebeuren. Voor het bepalen van het biotype van B. tabaci populaties en de virussen die al dan niet aanwezig zijn in die populaties, gebruikten we zowel klassieke technieken (e.g. PCR) als high-throughput sequencing (Illumina). Met behulp van de programma's VirusDetect en CZ-ID werd de high-throughput sequencing data van de B. tabaci populaties gescreend voor de aanwezigheid van plant virus sequenties.

Relevantie/Valorisatie

De resultaten van dit project kunnen gebruikt worden om het EU beleid omtrent niet-Europese populaties van B. tabaci te valideren. Daarnaast hebben ze ook een beter beeld gegeven van de aanwezigheid van Belgische B. tabaci populaties, én van de virussen die ze mogelijks overdragen.  De witte vlieg B. tabaci veroorzaakt wereldwijd opbrengstverliezen van meer dan 1 miljard euro per jaar. Hoewel aanvullende studies nodig zijn vanwege beperkte steekproefgroottes en staalname bias, biedt dit onderzoek waardevolle informatie voor de preventie en controle van virusverspreiding door B. tabaci, wat essentieel is voor de Belgische glastuinbouw.