Risico-evaluatie van het irrigeren van sla, wortelen en aardbeien met water belast met microcystine (MC)

Algemeen kader

De kans op cyanobacteriënbloei in open stilstaan water en in kanalen neemt toe door het toenemend aantal hittegolven. De bewuste cyanobacteriën produceren bij het afsterven mogelijk-giftige cyanotoxines (microcystines), die het water beladen. Het project CYANTIR, een 2-jaren FOD-project met als coördinator UGent en partners ILVO, Sciensano, Inagro en ULG, onderzoekt of irrigatie met microcystine-gecontamineerd water risico's inhoudt voor  de volksgezondheid: is het met andere woorden mogelijk dat er restconcentraties microcystine op of in het gewas cumuleren en dat die vervolgens via consumptie in het lichaam belanden en negatieve effecten uitlokken? Het project kiest voor sla, wortels en aardbeien als modelgewassen voor respectievelijk een bladgroente, een wortelgroente en een zachte vrucht. 

Onderzoeksaanpak

De onderzoekers hebben, in het inmiddels beëindigd project, goed gecontroleerde experimenten uitgevoerd: In serreproeven werden drie typisch rauw geconsumeerde gewassen (sla, wortel en aardbei) tijdens de laatste groeimaand voor oogst geïrrigeerd met water beladen met 100µg/L microcystine congeneer LR (MC-LR). Voor deze irrigatie-proeven werd een commercieel, zuiver MC-LR gebruikt. Ook werden voor de verschillende gewassen, minstens 2 verschillende irrigatie methodes getest. Het gehalte MC-LR aanwezig op en in het gewas bij de oogst werd bepaald door Sciensano met een LC-MS/MS methode. Daarbij werd in de eerste plaats gekeken naar de eetbare delen van de plant, maar ook de andere plantendelen werden geanalyseerd op cumulatieve blootstelling aan microcystine (MC). 

Relevantie/Valorisatie

De data bekomen tijdens dit project geven een eerste inkijk in de verschillende factoren die de mate van microcystine accumulatie in de plant kunnen beïnvloeden. Ondanks dat de accumulatie van MC-LR werd aangetoond in alle gewassen, bleven de concentraties in de eetbare delen van de plant laag. De geobserveerde waarden voor MC-LR waren lager dan 10 µg/kg voor sla, wortels en aardbeien. Op basis van deze beperkte gegevens is de voorlopige conclusie dat er geen onmiddellijke bezorgdheid bestaat voor de Belgische volksgezondheid door besmetting met MC-LR via irrigatie van de onderzochte voedingsgewassen. Voorzichtigheid blijft echter geboden. Aanvullende experimenten zijn nodig om een betrouwbare risico beoordeling uit te kunnen voeren. 

Financiering
FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu